Expertisecentra voor zeldzame aandoeningen

Zeldzame aandoeningen

Zeldzame aandoeningen zijn ziektes en syndromen die bij minder dan 1 op de 2.000 personen voorkomen. Het kan ook gaan om een tumor die bij minder dan 6 op de 100.000 personen per jaar voorkomt. Zeldzame aandoeningen zijn ernstig, chronisch en vaak levensbedreigend.

Expertisecentra voor zeldzame aandoeningen

Mensen met een zeldzame aandoening kunnen terecht bij een expertisecentrum voor zeldzame aandoeningen (ECZA). In Nederland zijn daar ongeveer 350 van, elk met een eigen specialisatie. Deze ECZA’s maken gebruik van de nieuwste medische inzichten. Ook doen ze wetenschappelijk onderzoek om meer over de aandoening te weten te komen.

Expertisecentra delen kennis binnen Europa

Om patiënten met zeldzame aandoeningen zo goed en snel mogelijk te behandelen, werken ECZA’s samen met nationale en internationale expertisecentra. De beste experts uit 27 Europese landen delen hun kennis en ervaringen met elkaar. Dat doen ze via 24 Europese referentienetwerken (ERN’s). Dit zijn virtuele netwerken, waarin artsen en onderzoekers met veel kennis van zeldzame aandoeningen overleggen. Iedere ERN heeft een specialisme, zoals botziekten, nierziekten of kinderkanker. Patiënten houden hun eigen arts als aanspreekpunt en profiteren toch van de kennis van specialisten door heel Europa.

Juridische basis voor erkenning expertisecentra

De ERN’s zijn in 2017 opgericht door zorgprofessionals. Alleen erkende expertisecentra mogen hieraan deelnemen. De minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) wil er zeker van zijn dat Nederlandse patiënten ook in de toekomst goede zorg ontvangen. Daarom erkent de minister sinds 1 januari 2021 de centra op grond van vastgestelde eisen.

Erkenningen zijn 5 jaar geldig na datum van afgifte. Na die periode kunnen Nederlandse ECZA’s opnieuw erkenning aanvragen.

Gestelde eisen kandidaat ECZA

De erkenningsprocedure voor ECZA’s is na het aanbieden van de Beleidsvisie expertisecentra zeldzame aandoeningen grotendeels hetzelfde gebleven. Er zijn wel een paar belangrijke veranderingen. Zo moeten expertisecentra meer samenwerken, zodat zij beter aansluiten op de organisatiestructuur van de ERN’s. Ook zijn de voorwaarden waaraan een expertisecentrum moet voldoen, duidelijker en meetbaarder gemaakt. Dit zijn bijvoorbeeld voorwaarden op het gebied van kwaliteit, samenwerking en communicatie. In november 2022 is een herziening van de beleidsvisie zeldzame aandoeningen gepubliceerd. In de bijlage van deze beleidsvisie staan alle eisen uitgewerkt waaraan een kandidaat-ECZA hoort te voldoen.

Update procedure aanvraag 2024 erkenning ECZA

De minister voor Medische Zorg heeft besloten om de beoordelingsprocedure voor kandidaat-expertisecentra zeldzame aandoeningen (ECZA) in 2024 over te slaan. Dat is gebeurd op verzoek van de NFU, NVZ en in afstemming met de STZ en de VSOP. Dit betekent dat de eerstvolgende beoordelingsronde start in het voorjaar van 2025. In het bericht Update procedure aanvraag erkenning expertisecentra zeldzame aandoeningen (ECZA) staat meer informatie rondom het overslaan van de beoordelingsprocedure in 2024. 

Procedure aanvraag erkenning ECZA

Sinds 2021 vindt jaarlijks een nieuwe erkenningsronde plaats. Instellingen met kandidaat expertisecentra die een erkenning willen, kunnen jaarlijks een aanvraag indienen via het aanvraagformulier erkenning ECZA. Instellingen moeten het ingevulde aanvraagformulier e-mailen naar erkenningECZA@minvws.nl.

Een beoordelingscomité gebruikt de aangeleverde informatie voor een advies aan de minister van VWS. Om tot een compleet oordeel te komen, vraagt dit comité ook wetenschappers en patiëntenorganisaties om informatie. Op basis van dit advies besluit de minister van VWS jaarlijks eind september of het kandidaat expertisecentrum een erkenning als ECZA krijgt. 

Instellingen die een erkenning hebben aangevraagd en waarover het beoordelingscomité positief heeft geadviseerd, ontvangen een beschikking met daarin de erkenningen voor de betreffende expertisecentra voor zeldzame aandoeningen. Vanaf dan kunnen belanghebbenden nog zes weken bezwaar maken tegen de afgegeven erkenningen. Elk jaar op uiterlijk 31 december, of op de eerstvolgende werkdag, verschijnt op Rijksoverheid.nl een definitieve lijst met erkende ECZA’s op dat moment. 

Voorzitter beoordelingscomité 2023: Prof.dr. de Die-Smulders

Secretaris beoordelingscomité 2023: L. Kozlowska

Meer informatie over de beoordelingsprocedure voor ECZA's staat op de website van de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU).

Een overzicht van alle expertisecentra voor zeldzame aandoeningen is op Orphanet te raadplegen. Hier is ook een overzicht van alle ERN’s te vinden.

Erkende ECZA’s 2023

Bekijk het overzicht van alle erkende ECZA’s tijdens de beoordelingsronde van 2023. 

Bezwaar maken tegen afgegeven erkenning ECZA

Als u het niet eens bent met een afgegeven erkenning, kunt u in bezwaar gaan. Vanaf de datum van afgifte van de beschikking, kunt u nog zes weken bezwaar aantekenen.